ویژگیهای کلیدی یک عضو هیئتمدیره
برای اینکه یک هیئتمدیره بتواند عملکرد صحیحی داشته و بتواند چنان ارزشهایی که در مقدمه مورد اشاره قرار گرفت را برای کلیه ذینفعان خلق نماید، در ابتدا و به عنوان پیشنیاز لازم است اصطلاحاً از «شایستگی» مورد نیاز برای ایفای نقش هیئتمدیرهگی برخوردار باشد.
همانطور که پیشتر به آن اشاره شد، موفقیت یک سازمان در گرو موفقیت و عملکرد صحیح هیئتمدیره آن است و موفقیت هیئتمدیره نیز در گرو عملکرد صحیح و موفقیت تک تک اعضای آن میباشد. وجود افراد مؤثر، توانمند و با قابلیت بالا و نیز تلاش آنها به عنوان عضو برای ایفای نقش مؤثر از عناصر کلیدی موفقیت جمعی هیئتمدیره بهشمار میرود.
اهمیت این موضوع به حدی است که سازمان بینالمللی استاندارد (ISO) در راهنمای منتشرشده خود در حوزه راهبری (حاکمیت) شرکتی از شایستگی هیئتمدیره به عنوان یکی از پیشفرضهای اصلی راهبری (حکمرانی) خوب یاد میکند.
در یک تقسیمبندی ساده، شایستگی اعضای هیئتمدیره را میتوان در سه دسته ویژگی فردی، عمومی و مدیریتی و تخصصی خلاصه نمود.
ویژگیهای فردی
ویژگی فردی یا رفتاری یک عضو هیئتمدیره شامل مهارتها و تواناییهای رفتاری هستند که به وی در برقراری ارتباط مؤثر با سایر اعضای هیئتمدیره، تیم مدیریتی و ذینفعان کمک میکند و در نهایت منجر به افزایش ضریب اثرگذاری فردی وی در ترکیب هیئتمدیره و به تبع آن موفقیت سازمان خواهد شد.
ویژگیهای عمومی و مدیریتی
برخورداری از سطح تحصیلات مناسب، داشتن سابقه خدمت و تجربه مدیریتی، داشتن سابقه عضویت در ترکیب هیئتمدیره و نیز آشنایی و درک اصول راهبری شرکتی، چگونگی ایفای نقش هیئتمدیره و چالشهای آن، چگونگی ایجاد مؤثرترین ساختار راهبری شرکتی متناسب با ماهیت فعالیت سازمان و نیز آشنایی با چگونگی گزارشگیری مؤثر از مدیرعامل و تیم اجرایی جزو حداقلهای مورد نیاز برای یک عضو هیئتمدیره محسوب میشود.
همچنین موضوع فعالیت سازمان نمیبایست به هیچ نحوی از انحاء با منافع فردی و یا منافع سازمانی که عضو هیئتمدیره به نمایندگی از آن در ترکیب هیئتمدیره حضور دارد و یا منافع سایر سازمانهایی که عضو هیئتمدیره در ترکیب هیئتمدیره آنها نیز حضور دارد، تعارضی داشته باشد.
ویژگیهای تخصصی
آشنایی با بازار و صنعت حوزه فعالیت سازمان، داشتن دانش لازم در حوزه عملیات جاری سازمان، دانش لازم در حوزه مالی، اطلاع از قوانین و مقررات حاکم بر فعالیت سازمان، توانایی اطلاع مستمر از آخرین روندهای بازار، صنعت و روندهای جهانی در حوزه فعالیت سازمان، آشنایی با مفهوم «تجربه مشتری»، آشنایی با مدلهای جبران خدمت و مزایای مدیران اجرایی، آشنایی با مفاهیم مدیریت سرمایه انسانی، داشتن دانش لازم در حوزه IT، آشنایی با مفاهیم مدیریت و راهبری ریسک و نیز برنامهریزی استراتژیک و توسعه استراتژیک سازمان از جمله ویژگیهای تخصصی مورد نیاز اعضای هیئتمدیره برای عضویت در ترکیب هیئتمدیره یک سازمان محسوب میشود.
Financial Times در آخرین برنامه پرورش عضو هیئتمدیره خود در سال ۲۰۲۲، کلیدیترین ویژگیهای عضو هیئتمدیره را به یازده مورد و در قالب چهار دسته اصلی به شرح شکل شماره ۲ تقسیم میکند. جزییات این تقسیمبندی بهشرح زیر است:
گزارش «هیأتمدیره، پاسخی بر پرتکرارترین پرسشها» شرکت مشاوره مدیریت ایلیا و با همکاری رسانه دنیای اقتصاد